خواص دارویی حنا
به فارسی حنا و در كتب سنتی و به عربی حنا، الهناء رقون و رقان گویند و گل آن را فاغیه می نامند.
حنا درختچه ای است به بلندی 6ـ 5 متر كه شاخه های آن متقابل، استوانه ای و اغلب پوشیده از تارهای خار مانند است. برگهای آن كامل، بیضی، نوك تیز، متقابل به طول 3ـ 2 سانتی متر، گلهای آن سفید رنگ معطر و گروهی.
این درخچه گرمسیری در مراكش، مصر، تونس، الجزیره و در آسیا در هند، ایران و اغلب مناطق دیگر آسیا می روید و كاشته می شود.
در ایران در كرمان و بلوچستان بومی شده و كاشته می شود.
درختچه حنا باید آبیاری شود و از طریق قلمه و ریشه جوش و كاشت در اوایل بهار تكثیر می شود.
تكثیر آن از طریق كاشت بذر آن نیز انجام می شود. برداشت برگهای آن كه محصول مستعمل آن است در هر سال 3 ـ 2 مرتبه در طول مدت از اواسط تابستان تا اواسط پاییز انجام می گیرد. برگهای حنا خشك شده و به صورت گرد درآمده و به بازار عرضه می شود.
در برگهای حنا گلوكوزید و ماده رنگی و هنوتانیك اسید وجود دارد. ماده رنگی آن به نام لاوسون مشابه با 2 ـ هایدروكسی، آلفا، نافتوكینون است.
طبق بررسی های دیگری گزارش شده كه در برگهای آن یك ماده اوكسی، نافتوكنیون به نام لاوسن وجود دارد. این ماده دارای خاصیت آنتی بیوتیك می باشد. گلهای آن معروف است كه خواب آور عمیق است.
اسانس روغنی كه از گلهای آن گرفته می شود دارای آلفا، یونون و بتا. یونون است كه بتا. یونون جزء اعظم آن را تشكیل می دهد.
خواص حنا:
در هند و چین از برگهای آن برای معالجه جذام، یرقان، شوره سر استفاده می شود.دم كرده برگهای حنا را مانند چای به زنها در موقع وضع حمل می دهند. جوشانده ریشه آن مدر است و برای نرم كردن سینه و برونشیت نافع است.
در شبه جزیره مالایا از له كرده برگهای تازه آن به صورت ضماد در موارد سوزش پا كه منشأ بیماری بری بری و كمبود ویتامین B باشد و همچنین برای معالجه ناراحتی های پوستی استفاده می كنند و به علاوه برای جوش و كورك و زخمهای ختنه و رماتیسم و بزرگ شدن معده به كار می رود.
از جوشانده برگهای حنا به صورت غرغره برای رفع پیله دندان استفاده می شود. در مصرف داخلی برای كاهش درد معده بعد از زایمان و همچنین برای رفع خشونت صدا تجویز می شود.
(توجه: مصرف داخلی گیاه علف دندان چون خراش دهنده و خطرناك است از نظر میزان و مورد مصرف و ضرورت مصرف و مراقبت در عوارض احتمالی باید حتماً نظیر هر داروی غیر مجاز مصرف داخلی با توصیه و زیر نظر پزشك باشد.)
ریشه قابض حنا را خشك كرده، خرد كرده و نرم كوبیده و برای معالجه جوش و كورك سر بچه ها به سر آنها می مالند. ضمناً برای معالجه ناراحتی های چشم نیز به كار می رود.
در اندونزی از خمیر برگهای له شده آن برای معالجه عفونت چركی نرمه بند دور انگشت دست و سایر بیماری های ناخن و همچنین برای رفع هرپس استفاده می شود. و از میوه های خیلی نارس آن مرهمی درست می كنند كه برای رفع خارش مفید است.
در فیلیپین روغن و مرهمی كه از برگهای حنا درست می كنند برای نرم كردن زخمها و التیام زخم و ضرب خوردگی و رفع خون مردگی به كار می رود. برگ آن را دم كرده مانند چای می خورند، از اضافه وزن جلوگیری می كند و پمادی كه از میوه های جوان آن درست می كنند برای رفع خارش روی پوست می مالند كه خیلی مفید است.
حنا از نظر طبیعت طبق رأی حكمای طب سنتی ایران مركب القوی مایل به سردی و خشك است. عده ای آن را گرم و خشك نیز گفته اند.
از نظر خواص معتقدند كه برای بیماری های سر و چشم و دهان مفید است. ضماد برگ آن با برگ گردو(نصف و نصف) برای سردرد نافع است و اگر با سركه بر پیشانی مالیده شود رفع سردرد می كند.
مالیدن برگهای له شده آن با روغن زیتون برای رشد موی سر نافع است، خصوصاً اگر با آب گشنیز مخلوط شده باشد.
غرغره آن با آب دم كرده برگ آن برای زخمهای دهان مفید است. خوردن دو گرم آن و یا خوردن آب خیس كرده 50 گرم آن برای یرقان، طحال، سنگ كلیه، مثانه و سختی ادرار نافع است. برای رویانیدن ناخن اصلی به جای ناخن كج اثر خوب دارد.
اگر آن را در آب خیس كرده و آب خیس كرده آن را با شكر بخورند، برای آغاز جذام مفید است و اگر این رژیم یك ماه ادامه یابد جذام تازه شروع شده، به كلی مرتفع می شود. شست و شوی پوست با آب دم كرده آن برای سوختگی آتش مفید است و مالیدن آن برای ورمهای گرم كه زردآب از آن خارج می شود نافع است و با روغن گل برای رفع جرب مجرب است.
اگر از برگ خشك كوبیده آن با پیه ضماد درست كنند، برای التیام زخم گوشه ناخن مفید است.
اگر 5 گرم از گل آن را با 100 گرم آب و عسل مخلوط كرده و بخورند برای رفع انواع سردرد و خشك كردن رطوبت مفید است.
روغن گل حنا كه آن را «دهن الفاعیه» نامند و مانند گل سرخ تهیه می كنند گرم و محلل مقوی مو برای روشنی و درخشانی رنگ چهره نافع است.
حنا مضر حلق و ریه است، از این نظر باید با كتیرا خورده شود. مقدار خوراك آن تا 5 گرم است و اگر از آن بیشترخورده شود خطرناك و اسراف موجب هلاكت می شود.[1]
در مدارك طبی دیگر اطبای معروف ایران مقدار خوراك از ساییده برگ آن را 5/2 گرم و خیس كرده در آب تا 35 گرم برگ هم می توان مصرف نمود و به تدریج آن را خورد. به طوری كه هر بار كمتر از 5/2 گرم از برگ آن مصرف داخلی شود.
حنا برای رفع عرق بدبوی پا بسیار موثر است.
از ساییده برگ آن كه در بازار حنا گفته می شود برای رنگ كردن مو استفاده می شود و جزء قابل ملاحظه ای از مواد رنگ كردن مو تجارتی می باشد.
توضیح: از برگهای خشك شده گیاه نیل كه به صورت گرد درآمده باشد، مخلوط با برگ حنا گردی به نام رنگ و حنا درست می كنند كه برای رنگ كزدن مو به كار می رود.حنا2. نحوه استفاده : با آب خمیر کرده بر سر و پوست بدن میگذارند و بعد از مدتی میشویند
خواص : برای لکه های سفید پوست و بهق ( لک و پیسی ) همانطور که خواهد آمد همراه با نوره مفید است، خضاب با حنا چشم را پر نور میکند مو را می رویاند بو را خوش مینماید و زوجه را آرام مینماید و قوه باه ( نردیکی ) را زیاد میکند.
منبع : کتب شیعه و اسلامی